Archives par mot-clé : Liuius Andronicus

L’Odusia de Livius Andronicus: la première “traduction” littéraire en latin

Suétone gramm. 1,2 antiquissimi doctorum qui idem et poetae et semigraeci erant – Liuium et Ennium dico quos utraque lingua domi forisque docuisse adnotatum est – nihil amplius quam Graecos interpretabantur, aut si quid ipsi Latine conposuissent praelegebant.

Livius Andronicus frg. 33 Mariotti ap. Fest. p. 60,5-6 Lindsay
‘dacrimas’ pro ‘lacrimas’ Liuius saepe posuit, nimirum quod Graeci appellant δάκρυα.

Livius Andronicus frg. 1 Blänsdorf ap. Gell. 18,9,5
offendi enim in bibliotheca Patrensi librum uerae uetustatis Liuii Andronici, qui inscriptus est Ὀδύσσεια, in quo erat uersus primus cum hoc uerbo [sc. inseque] sine V littera:
     uirum mihi, Camēna,    insĕce uersutum,
factus ex illo Homeri uersu [Od. 1]:
     <ἄνδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον.>

Livius Andronicus frg. 15 Blänsdorf ap. Char. p. 256,23-26 Barwick
ibi manens sedeto   donicum uidebis
me carpento uehentem  domum uenisse [<parentis> add. Ritschl : <patris> add. Woedsworth]

Od. 6,295-297
ἔνθα καθεζόμενος μεῖναι χρόνον, εἰς ὅ κεν ἡμεῖς
ἄστυδε ἔλθωμεν καὶ ἱκώμεθα δώματα πατρός.
αὐτὰρ ἐπὴν ἥμεας ἔλπῃ ποτὶ δώματ' ἀφῖχθαι.

Livius Andronicus frg. 11 Blänsdorf ap. Fest. p. 160,3-6 Lindsay
partim errant, nequiont  Graeciam redire

Od. 4,495 πολλοὶ μὲν γὰρ τῶν γε δάμεν, πολλοὶ δὲ λίποντο
Od. 4,558 … ὁ δ' οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι

Livius Andronicus frg. 23 Blänsdorf ap. Gell. 3,16,11
quando dies adueniet,  quem profata Morta est.

Od. 3,237-238 … ππότε κεν δὴ | μοῖρ' ὀλοὴ καθέλῃσι τανηλεγέος θανάτοιο.
Od. 10,175 … πρὶν μόρσιμον ἦμαρ ἐπέλθῃ
CIL I 2844 Neuna Fata ; CIL I 2845 Neuna dono ; CIL I 2846 Parca Maurtia dono

Priscien GL ii 198,6-199,6 eiusdem {id est primae} declinationis femininorum genetiuum etiam in as more Graeco solebant antiquissimi terminare, unde adhuc paterfamilias et materfamilias solemus dicere et frequens hoc habet usus. Liuius in Odyssia [FPL 31]:
    atque escas habemus mentionem,
escas pro escae. ibidem [FPL 28]:
     nam diua Monetas filia docuit,
Monetas pro Monetae. in eodem [FPL 19]:
     Mercurius cumque eo filius Latonas [cf. Λητογενής]
pro Latonae.
Naeuius in carmine belli Punici I [FPL 8]:
     inerant signa expressa, quo modo Titani,
     bicorpores Gigantes magnique Atlantes,
     Rhuncus ac Purpureus, filii Terras [cf. Γηγενής]
pro Terrae. in eodem [FPL 18]:
     ei uenit in mentem hominum fortunas
pro fortunae. Ennius in XVII annali [430 Skutsch]:
     dux ipse uias
pro uiae.

Livius Andronicus frg. 28 Blänsdorf ap. Prisc. GL 2,198,12
nam diua Monetas  filia med {Flores : filiam codd.} docuit

Od. 8,480-481 … οὕνεκ' ἄρα σφέας | οἴμας Μοῦσ' ἐδίδαξε
Od. 22,347-348 αὐτοδίδακτος δ' εἰμί, θεὸς δέ μοι ἐν φρεσὶν οἴμας | παντοίας ἐνέφυσεν.

Livius Andronicus frg. 12 Blänsdorf ap. Prisc. GL 2,231,13-232,3
sancta puer Saturni     filia regina

Od. 4,513 … πότνια Ἥρη
Od. 5,721 Ἥρη πρέσβα θεὰ θυγάτηρ μεγάλοιο Κρόνοιο

Livius Andronicus frg. 10 Blänsdorf ap. Gell. 6,7,11
ibidemque uir summus   adprimus Patroclus.

Od. 3,110 ἔνθα δὲ Πάτροκλος, θεόφιν μήστωρ ἀτάλαντος

Livius Andronicus frg. 6 Blänsdorf ap. Non. p. 873 Lindsay= 544,21-22 Mercier
argenteo polubro, aureo eglutro [C. O. Mueller, cf. ἔκλουτρον, cf. ἐκλουτρόομαι  : et glutro codd. : eclutro Baehrens fortasse recte]

Od. 1,136-137 χέρνιβα δ' ἀμφίπολος προχόῳ ἐπέχευε φέρουσα | καλῇ χρυσείῃ, ὑπὲρ ἀργυρέοιο λέβητος

Livius Andronicus frg. 18 Blänsdorf ap. Fest. p. 482,11-14 Lindsay
namque nullum peius    macerat homōnem [Ursinus : humanum codd.]
quamde mare saeuum :    uires [A. Augustinus : uiret codd.] cui sunt magnae
topper <…> confringent  importunae undae.

Od. 8,138-139 οὐ γὰρ ἐγώ γέ τί φημι κακώτερον ἄλλο θαλάσσης | ἄνδρα γε συγχεῦαι, εἰ καὶ μάλα καρτερὸς εἴη.
Od. 8,137 … ἀλλὰ κακοῖσι συνέρρηκται πολέεσσιν 
Od. 10,464 ἄλης χαλεπῆς
Od. 8,183 …ἀλεγεινά τε κύματα
Ennius ann. 130 V. = 125 S. miserum … homonem

Livius Andronicus frg. 4 Blänsdorf ap. Prisc. GL 2,301,19-22
neque tamen te oblitus   sum, Laertie noster.

Od. 14,144-147 ἀλλά μ' Ὀδυσσῆος πόθος αἴνυται οἰχομένοιο
τὸν μὲν ἐγών, ὦ ξεῖνε, καὶ οὐ παρεόντ' ὀνομάζειν
αἰδέομαι· περὶ γάρ μ' ἐφίλει καὶ κήδετο θυμῷ·
ἀλλά μιν ἠθεῖον καλέω καὶ νόσφιν ἐόντα