Archives par mot-clé : Afranius

Le cycle d’Ameana

Catulle 113
consule Pompeio primum duo, Cinna, solebant
  Mucillam: facto consule nunc iterum
manserunt duo, sed creverunt milia in unum
  singula. fecundum semen adulterio.

Catulle 41
Ameana puella defututa
tota milia me decem poposcit,
ista turpiculo puella naso,
decoctoris amica Formiani.
propinqui, quibus est puella curae,                        5
amicos medicosque conuocate:
non est sana puella, nec rogare
qualis sit solet aes imaginosum.

Catulle 43
salue, nec minimo puella naso
nec bello pede nec nigris ocellis
nec longis digitis nec ore sicco
nec sane nimis elegante lingua,
decoctoris amica Formiani.                                   5
ten prouincia narrat esse bellam ?
tecum Lesbia nostra comparatur ?
o saeclum insapiens et infacetum !

Catulle 42
adeste, hendecasyllabi, quot estis
omnes undique, quotquot estis omnes.
iocum me putat esse moecha turpis
et negat mihi uestra reddituram
pugillaria, si pati potestis.                                                5
persequamur eam et reflagitemus.
quae sit, quaeritis? illa, quam uidetis
turpe incedere, mimice ac moleste
ridentem catuli ore Gallicani.
circumsistite eam et reflagitate                                     10
“moecha putida, redde codicillos,
redde, putida moecha, codicillos”.
non assis facis? o lutum, lupanar,
aut si perditius potes quid esse.
sed non est tamen hoc satis putandum.                             15
quod si non aliud potest, ruborem
ferreo canis exprimamus ore.
conclamate iterum altiore uoce
“moecha putida, redde codicillos,
redde, putida moecha, codicillos”.                         20
sed nil proficimus, nihil mouetur.
mutanda est ratio modusque nobis,
siquid proficere amplius potestis:
“pudica et proba, redde codicillos”.

v. 4 uestra cf. Virgile ecl. 9,2-4 o Lycida, uiui peruenimus, aduena nostri |(quod numquam ueriti sumus) ut possessor agelli.

v. 8 turpe incedere cf. Pétrone 126,2 quo incessus arte compositus et ne uestigia quidem pedum extra mensuram aberrantia, nisi quod formam prostituis ut uendas? ; 126,3 ex uultibus […] hominum mores colligo, et cum spatiantem uidi, quid cogites scio ; CIL 6,15346 (= 1,1211) 7 sermone lepido, tum autem incessu commodo.

v. 9 ridentem… catuli cf. Plaute capt. 485-486 ne canem quidem irritatam uoluit quisquam imitarier: | saltem, si non arriderent, dentes ut restringerent.

v. 11-12 cf. Ménandre pc. 256-257 Γλυκέρα με καταλέλοιπε, καταλέλοιπέ με | Γλυκέρα, Πάταικε.

v. 13 assis cf. Catulle 5,2-3 rumoresque senum seueriorum | omnes unius aestimemus assis.

v. 13 o lutum, lupanar cf. Plaute Persa 406-407 oh lutum lenonium, | commixtum caeno sterculinum publicum ; Cicéron Pis. 62 o tenebrae, o lutum, o sordes, o paterni generis oblite, materni uix memor!

v. 16-17 cf. Lucilius 2 Marx = 1,3 Charpin inritata canes quam homo quam planius dicit ; 377 Marx = 9,19 Charpin
R non multum est hoc cacosyntheton atque canina.

v. 17 ferreo… ore cf. Cicéron Pis. 63 os tuum ferreum.

v. 24 cf.
Afranius com. 116-117 = 130-131 Daviault
nam proba et pudica quod sum, consulo et parco mihi,
quoniam comparatum est, uno ut simus contentae uiro.

Horace epod. 17,36-41
quae finis aut quod me manet stipendium?
effare: iussas cum fide poenas luam,
paratus expiare, seu poposceris  
centum iuuencos, siue mendaci lyra
uoles sonare: “tu pudica, tu proba                 40
perambulabis astra sidus aureum”.

Ulpien dig. 6,1,9 ubi enim probaui rem meam esse, necesse habebit possessor restituere, qui non obiecit aliquam exceptionem.

Festus p. 190,32-36 Lindsay: occentassint antiqui dicebant quod nunc conuicium fecerint dicimus, quod id clare et cum quodam canore fit, ut procul exaudiri possit. quod turpe habetur, quia non sine causa fieri putatur.

lib. gloss. FL27 flagitat [Verg. Aen. 2,124]: cum clamore interrogat; proprie autem est flagitare debitorem in publico saepius interpellare.

Plaute most. 568-609
[TR.] saluere iubeo te, Misargyrides, bene.
[DAN.] salue et tu. quid de argentost? [TR.] abi sis, belua.
continuo adueniens pilum iniecisti mihi.
[DAN.] hic homo est inanis. [TR.] hic homo est certe hariolus.
[DAN.] quin tu istas mittis tricas? [TR.] quin quid uis cedo.
[DAN.] ubi Philolaches est? [TR.] numquam potuisti mihi
magis opportunus aduen<ire quam> aduenis.
[DAN.] quid est? [TR.] concede huc. <[DAN.] quin mihi faenus red>ditur?                     575
[TR.] scio te bona esse uoce, ne clama nimis.
[DAN.] ego hercle uero clamo. [TR.] ah, gere morem mihi.
[DAN.] quid tibi ego morem uis geram? [TR.] abi quaeso hinc domum.
[DAN.] abeam? [TR.] redito huc circiter meridie.
[DAN.] reddeturne igitur faenus? [TR.] reddeturne. abi.                                                  580
[DAN.] quid ego huc recursem aut operam sumam aut conteram?
quid si hic manebo potius ad meridie?  
[TR.] immo abi domum, uerum hercle dico, abi modo.
[DAN.] quin uos mihi faenus date. quid hic nugamini?
[TR.] eu hercle, ne tu – abi modo, ausculta mihi.
[DAN.] iam hercle ego illum nominabo. * * [TR.] euge strenue.
beatus uero es nunc, quom clamas. [DAN.] meum peto.
multos me hoc pacto iam dies frustramini.
molestus si sum, reddite argentum: abiero.                                                                     590
responsiones omnes hoc uerbo eripis.
[TR.] sortem accipe. [DAN.] immo faenus, id primum uolo.
[TR.] quid ais tu, omnium hominum taeterrime?
uenisti huc te extentatum? agas quod in manu est.
non dat, non debet. [DAN.] non debet? [TR.] ne frit quidem                                            595
ferre hinc potes. an metuis ne quo abeat foras
urbe exulatum faenoris causa tui,
quoi sortem accipere iam licet? [DAN.] quin non peto
sortem: illuc primum, faenus, reddundum est mihi.
[TR.] molestus ne sis. nemo dat, age quid lubet.                                                              601
tu solus, credo, faenore argentum datas.
[DAN.] cedo faenus, redde faenus, faenus reddite.
daturin estis faenus actutum mihi?
datur faenus mihi? [TR.] faenus illic, faenus hic.                                                             605
nescit quidem nisi faenus fabularier.  
ultro te. neque ego taetriorem beluam
uidisse me umquam quemquam quam te censeo.
[DAN.] non edepol tu nunc me istis uerbis territas.
[TH.] * calidum hoc est: etsi procul abest, urit male. *

Plaute Pseud.  357-369
[CAL.] Pseudole, adsiste altrim secus atque onera hunc maledictis. [PS.] licet.
numquam ad praetorem aeque cursim curram, ut emittar manu.
[CAL.] ingere mala multa. [PS.] iam ego te differam dictis meis.
impudice. [BAL.] itast. [CAL.] sceleste. [BAL.] dicis uera. [PS.] uerbero.                                 360
[BAL.] quippini? [CAL.] bustirape. [BAL.] certo. [PS.] furcifer. [BAL.] factum optume.
[CAL.] sociofraude. [BAL.] sunt mea istaec. [PS.] parricida. [BAL.] perge tu.
[CAL.] sacrilege. [BAL.] fateor. [PS.] periure. [BAL.] uetera uaticinamini.
[CAL.] legirupa. [BAL.] ualide. [PS.] permities adulescentum. [BAL.] acerrume.
[CAL.] fur. [BAL.] babae. [PS.] fugitive. [BAL.] bombax. [CAL.] fraus populi. [BAL.] planissume.
[PS.] fraudulente. [CAL.] impure. [PS.] leno. [CAL.] caenum. [BAL.] cantores probos.             366
[CAL.] uerberauisti patrem atque matrem. [BAL.] atque occidi quoque,
potius quam cibum praehiberem: num peccaui quippiam?
[PS.] in pertusum ingerimus dicta dolium, operam ludimus.

 

 

Un texte théâtral : P.Hamb. II 167r

Le siparium et l’aulaeum

  • Quintilien inst. 6,1,32 sed non ideo probauerim, quod factum et lego et ipse aliquando uidi, depictam <in> tabula siparioue imaginem rei cuius atrocitate iudex erat commouendus. quae enim est actoris infantia qui mutam illam effigiem magis quam orationem pro se putet locuturam?
  • Cicéron 14 itaque ille alter [sc. Piso] aut ipse est homo doctus et a suis Graecis subtilius eruditus, quibuscum iam in exostra helluatur, antea post siparium solebat.
  • Apulée met. 1,8 oro te – inquam – aulaeum tragicum dimoueto et siparium scaenicum complicato et cedo uerbis communibus.
  • Apulée met. 10,29 at ubi discursus reciproci multinodas ambages tubae terminalis cantus explicuit, aulaeo subducto et complicitis siparis scaena disponitur.

Les protagonistes de la togata

  • Caeso : Titinius 107 Ribbeck = 107 Daviault
  • Hortensius : titre de Titinius ?
  • Lucius : Titinius 179 R. = 173 D.
  • Numerius : Afranius 3 R. ; 272 R. = 276 D.
  • Numisius : Afranius 294 R. = 297 D.
  • Paula : Titinius 109 R. = 112 D.
  • Piculeta Postuma : Titinius 74 R. = 69 D.
  • Prilia : titre de Titinius ?
  • Quintus : titre de Titinius
  • Rutilia : Afranius 426 R. = 427 D.
  • Seruius : Afranius 95 R. = 80 D.
  • Sextus : Afranius 20 R. = 22 D.
  • Tirrius : Afranius 112 R. = 113 D. ; 109 R. = 115 D.
  • Titus : Afranius 304 R. = 316 D.

Les lieux de la togata

  • Ferentinum : Titinius, Psaltria siue Ferentinatis
  • Setia : Titinius, Setīna
  • Veliternum : Titinius, Veliterna
  • Brundisium : Afranius, Brundisina

Les parallèles avec Afranius

Afranius 376-377 Ribbeck = 360-361 Daviault
excludat uxor tam confidenter uirum?
non faciet!

Afranius frg. 3 Ribbeck = 3 Daviault ap. Non. 257,53-58 Mercier = 392 Lindsay
callet significat scit, hoc est, calliditate, quae est urbana scientia. […] Afranius Abducta:
nescis num eri mei omnem melius calluerint rem quam uolo

Numeri me … rem callere corr. Ribbeck

Afranius frg. 272-273 Ribbeck = 276-277 Daviault ap. Non. 396,37-397,9 Mercier = 637 Lindsay
sufferre significat dedere uel subponere. […] Afranius Prodigo :
nam me pudet ubi mecum loquitur Numerius,
aliquid sufferre Graece; inridet me ilico.

sufferre corr. Bothius : suffero codd.

Afranius frg. 15 Ribbeck = 17 Daviault ap. Fes. p. 426,5-9
sagaces appellantur multi ac sollertis acuminis. Afranius in Brundisina:
quis tam sagaci corde, atque ingenio unico?

Afranius 149-150 Ribbeck = 148-149 Daviault ap. Non. 138,10-12 Mercier = 210 Lindsay
maceries, Afranius Excepto:
<  ̆  ̄ >si ille haec nunc sentit, facere illi satis
uis quanta illius mors sit maceries tibi.

BIBLIOGRAPHIE SÉLECTIVE
Ed. princeps: Seminar für klass. Philologie des Universität Hamburg, Veröffentlichungen aus der Hamburger Staats- u. Universitätsbibliothek, IV, Hamburg 1954, 123-126 + Tafel 10.
Études:
B. BADER, «Ein Afraniuspapyrus?», ZPE 12 (1973), 270-276.
J. DINGEL, «Bruchstück einer römischen Komödie auf einem Hamburger Papyrus (Afranius?)», ZPE 19 (1973), 29-44.
J. DINGEL, «Zum Komödienfragment P. Hamb. 167 (Afranius?)», ZPE 14 (1974), 168.